عاشیق داستانلاری تورک فولکلورونون چوخ یایغین و ان ایری حجملی ژانریدیر. عاشیق داستانلاری نظم و نثر حیصه لریندن اولوشور. نثر پارچالارینی عاشیق تعریفله یندن سونرا منظوم حیصه لرینی سازدا چالیب ، اوخویار. داستانلار داها چوخ توی مجلیسلرینده ایفا اولونار. بعضا عاشیقلار داستانی ایکی –اوچ گئجه یه دانیشیرلار.
عاشیق داستانلاریندا عومومی گله نکلر
عاشیقلارین داستان سؤیله مکده اؤزلرینه مخصوص مئتودلاری وار .آشاغیدا بونلارین بیر نئچ هسیندن سؤز ائده جگیک:
داستانا باشلامازدان اول اوستاد عاشیقلاردان احتیراملا آد چکر و اونلاردان یادگار قالیب , تربیوی کاراکتر داشییان اوستادنامه لر اوخویارلار. .عاشیقلار بیرینجی اوستادنامه نی اوخودوقدان سونرا - "اوستادلار اوستادنامه نی بیر دئمزلر ایکی دئیرلر , بیز ده دئیک ایکی اولسون " دئییب , ایکینجی اوستادنامه نی سؤیلرلر. سونرادا - "اوستادلار اوستادنامه نی ایکی یوخ, اوچ دئیرلر بیز ده دئیک اوچ اولسون. دوشمن عؤمرو پوچ اولسون" دئییب , اوچونجو اوستادنامه نی ده سؤیلرلر. بئله لیکله مجلیسی بیر معنوی روحیه و حال و هوا بورویر.
اوستادنامه لردن سونرا اصل داستانا باشلارلار. سؤز یوخ کی هامی داستانین آدینی و حادیثه لرین نه زامان و هانسی یئرده اوز وئردیگینی بیلمه لیدیر. اونا گؤره ده ایلک اؤنجه بونو بیر چوخ واقتلار سوآل- جواب شکلینده سؤیلرلر.
مثلا:
سیزه کیمدن خبر وئره جگم؟ قوچ کوراوغلودان. قوچ کوراوغلو هادا ایلشمیشدی؟ چارداخلی چنلی بئلده.
و یا
سیزه هاردان خبر وئریم؟ قاراداغین ورزقان قصبه سیندن. ورزقاندا کیمدن؟ میر غافار آدلی بیر دیندار , ایمانلی کیشیدن.
و یا
سیزه هاردان خبر وئریم ؟ اردبیل شهریندن. اردبیلده کیمدن؟ شاه ایسماییلین آتاسیندان.
داستانلارین سونو اؤزللیکله سونو خوشلوقلا بیتن محبت داستانلاری دوواق قاپما آدلی بیر موخمّسین ایفاسی ایله قوتارار.
داستانلارین آراسیندا مجلیس اهلی یورولماسین دئیه کئچیجی اولاراق داستاندان چیخیب , بیر قاراوللی سؤیله یر, سونرا یئنه ده داستانا دؤنرلر.
عاشیقلار بیر حادیثه دن باشقا بیر حادیثه یه کئچرکن چوخ زامان قاباقکی حادیث هنی یاریمچیق قویارلار.
مثلا:
ایندی زیادخان توی تداروکونده اولسون, سیز کیمدن خبر وئریم ؟ قارا کشیشدن.
و یا
قمبر خانین یانینا گئتمکده قالسین , سیزه کیمدن خبر وئریم ؟ آرزی نین نن هسیندن.
بئله لیکله دینله ییجی اینتیظاردا قالیر , و حادیثه لری داها دا آرتیق ماراقلا ایزله ییر.
داستانین بعضی صحنه لری نین توصیفینده ناغیللاریمیزدا اولدوغو کیمی موعین قالیبلاشمیش سؤزلر دن ایستیفاده اولونار.
مثلا:گؤزللرین وصفینده:
آمما نه قیز؟ یئمه , ایچمه , اونون خط و خالینا , گول جمالینا تاماشا قیل.
اوزاق بیر سفره چیخانین حقیند
آز گئتدی چوخ دایاندی. چوخ گئتدی آز دایاندی. آخیردا گلیب چاتدی شاهین قصرینه
آز گئتدی, اوز گئتدی, دره- تپه, دوز گئتدی. گلدی چاتدی سون منزیله
آلینماز و ال چاتماز قالالارین تعریفینده :
بورا قوش گلسه قاناد سالار , قاتیر گلسه دیرناق سالار. قالانین نه اوجو وار نه بوجاغی, دووارلاری باش چکیب کهکشانه. قو وورورسان, قولاق توتولور. سؤز تماما یئتدی. قوربانی سازلا دئدیگی کیمی سؤزله ده دئدی
قایناق
تورک خلق ادبیاتی - یازان: علیرضا صرّافی
نظرات شما عزیزان:
